Fundusze Europejskie dla Lubuskiego

Obowiązek przestrzegania zasad horyzontalnych

Zgodnie z postanowieniami Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027 instytucje oraz beneficjenci realizujący działania w ramach programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027, zobowiązani są do przestrzegania zasad horyzontalnych, w tym dwóch zasad równościowych tj.:

• zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami,
• zasady równości kobiet i mężczyzn.

Pozostałe zasady horyzontalne to:

• zasada zrównoważonego rozwoju,
• zasada „nie czyń poważnych szkód” (ang.: DNSH – Do Not Significant Harm).

Dodatkowo, poza horyzontalnymi zasadami równościowymi w systemie wdrażania funduszy europejskich obowiązują również horyzontalne warunki podstawowe, które muszą być spełnione przez cały okres realizacji programu:

1. warunek skutecznego stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
2. warunek wdrażania i stosowania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

Instytucje zaangażowane w realizację programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 mają obowiązek przestrzegania zasad horyzontalnych i warunków podstawowych na każdym etapie i w każdym procesie realizacji programu, czyli podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, informacji i promocji oraz kontroli programu. Obowiązek ten dotyczy również beneficjentów w ramach realizacji projektów. 

Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami

Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami ma na celu wdrożenie działań umożliwiających wszystkim osobom sprawiedliwe i pełne uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia bez względu na płeć, ale również z powodu rasy, koloru skóry, pochodzenia etnicznego lub społecznego, cech genetycznych, języka, religii lub przekonania, poglądów politycznych lub innych poglądów, przynależności do mniejszości narodowych, majątku, urodzenia, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej. Wszystkie projekty finansowane ze środków programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 muszą ją uwzględniać, na każdym etapie realizacji.

W kontekście tej zasady warto doprecyzować kilka pojęć, o których mowa w Wytycznych dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027:

Dyskryminacja – różnicowanie, wykluczanie lub ograniczanie ze względu na jakiekolwiek przesłanki w szczególności płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Celem lub skutkiem dyskryminacji jest naruszenie lub brak uznania możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.

Dostępność – możliwość korzystania z infrastruktury, transportu, technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych oraz produktów i usług. Pozwala ona w szczególności osobom z niepełnosprawnościami i osobom starszym na korzystanie z nich na zasadzie równości z innymi osobami. W przypadku projektów realizowanych w polityce spójności, dostępność oznacza, że wszystkie ich produkty (w tym także udzielane usługi) mogą być wykorzystywane (używane) przez każdą osobę. Przykładami tych produktów są: strona lub aplikacja internetowa, materiały szkoleniowe, konferencja, wybudowane lub modernizowane obiekty, zakupione środki transportu.

Osoby z niepełnosprawnościami:

a) osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.),

b) osoby z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2123).

Dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów, wychowanków i słuchaczy szkół i placówek systemu oświaty, na potrzeby wsparcia w celach szczegółowych określonych w art. 4 ust. 1 lit. e i f rozporządzenia EFS+, przyjmuje się definicję ucznia/dziecka z niepełnosprawnością, określoną w wytycznych dla projektów realizowanych ze środków EFS+;

Stosowanie przedmiotowej zasady oznacza, że wszystkie produkty projektów (w tym usługi), które otrzymają dofinansowanie z programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027, muszą być dostępne dla wszystkich użytkowników i użytkowniczek. Wszystkie projekty w ramach programu należy realizować zgodnie z Wytycznymi dotyczących realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 wraz z załącznikami. W załączniku nr 2 zostały opisane Standardy dostępności: szkoleniowy, informacyjno-promocyjny, transportowy, cyfrowy, architektoniczny, które należy stosować przy realizacji projektów.

Zasada równości kobiet i mężczyzn

Działania podejmowane w ramach zasady równości kobiet i mężczyzn mają przyczyniać się do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn w różnych obszarach wsparcia programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 na przykład (np.): rynku pracy, edukacji, zdrowia. To wdrożenie działań mających na celu osiągnięcie stanu, w którym kobietom i mężczyznom przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz stwarzanie możliwości wyboru drogi życiowej bez ograniczeń wynikających ze stereotypów płci. To również stan, w którym kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do korzystania z zasobów (np. środki finansowe, szanse rozwoju).

Dążenie do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn jest jednym z podstawowych praw Unii Europejskiej i ma swoje odzwierciedlenie w różnych dokumentach – traktatach, dyrektywach czy strategiach. Rozporządzenie dotyczące Europejskiego Funduszu Społecznego Plus na lata 2021-2027 podkreśla ten aspekt wskazując na potrzebę podejmowania szerszych działań w zakresie  promowania zrównoważonego pod względem płci uczestnictwa w rynku pracy, równych warunków pracy i lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a także lepszego dostępu do przystępnej cenowo opieki nad dziećmi i osobami niesamodzielnymi.

Należy podkreślić, że zarówno wnioskodawcy, beneficjenci, ale też instytucje zaangażowane w nadzorowanie wdrażania programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 powinny dbać o to, aby zasada ta była przestrzegana na każdym etapie: podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, promocji i kontroli programu/projektów.

W Wytycznych dotyczących zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 wskazano w jaki sposób przestrzegać zasadę równości kobiet i mężczyzn w ramach różnych etapów wdrażania.

Ważnym narzędziem do weryfikacji spełniania zasady równości kobiet i mężczyzn na etapie składanych wniosków o dofinansowanie jest tzw. standard minimum. Narzędzie to obejmuje pięć zagadnień i pomaga ocenić, czy wnioskodawca uwzględnił kwestie równościowe w ramach analizy potrzeb w projekcie, zaplanowanych działań, wskaźników lub w ramach działań prowadzonych na rzecz zespołu projektowego. Pełna treść standardu wraz z instrukcją dostępna jest w załączniku nr 1 do Wytycznych dotyczących zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027. 

Warunek skutecznego stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

Zgodnie z artykułem 9 ust. 1 rozporządzenia ogólnego 2021/1060 obowiązkiem państwa członkowskiego oraz Komisji Europejskiej jest zapewnienie, że w procesie wdrażania funduszy europejskich szanowane będą prawa podstawowe oraz przestrzegana Karta praw podstawowych Unii Europejskiej.

Karta praw podstawowych to zbiór fundamentalnych praw człowieka. Zawiera prawa i zasady w odniesieniu do sześciu zagadnień: godności, wolności, równości, solidarności, praw obywatelskich i wymiaru sprawiedliwości.

W zakresie stosowania Karty praw podstawowych przy wdrażaniu funduszy unijnych, Komisja Europejska przyjęła Wytyczne dotyczące zapewnienia poszanowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej przy wdrażaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (2016/C269/01).

Warunek wdrażania i stosowania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych

Zgodnie z postanowieniami Umowy Partnerstwa w procesie wdrażania funduszy europejskich w zakresie stosowania zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami należy przestrzegać postanowienia Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

Celem Konwencji jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. 

Oznacza to, że produkty (w tym usługi) w ramach projektów dofinansowanych z funduszy Unii Europejskiej muszą być zgodne z wymogami wynikającymi z tego dokumentu, z poszanowaniem zasad równości, wolności wyboru, prawa do niezależnego życia, dostępności i zakazu wszelkich form segregacji.

---

Wydarzenia

Ważne informacje